هەڵبژاردنی ترەمپ چ کاریگەرییەکی لەسەر بازرگانی دەرەوەی چین دەبێت؟

هەڵبژاردنی ترەمپ کاریگەری لەسەر ژینگەی بازرگانی جیهانی هەبووە، کە بێ گومان تەحەدایەكی گەورەیە بۆ کارگە بازرگانییە بیانییەکانی چین. وەک پارێزەرێکی بازرگانی، پێشنیارەکانی سیاسەتی ترەمپ کاریگەری ڕاستەوخۆیان لەسەر پەیوەندییە بازرگانییەکانی چین و ئەمریکا هەیە، کە لە بەرامبەردا کاریگەری لەسەر بازرگانی دەرەوەی چین هەیە.

یەکەم: ترەمپ بانگەشە بۆ باجی بەرزتر و پاراستنی بازرگانی دەکات. ناوبراو سوێندی خواردووە کە ئەگەر هەڵبژێردرا، باجی تا ٤٥% لەسەر هاوردەی چینی بسەپێنێت، لە هەوڵێکدا بۆ پاراستنی پیشەسازییە ناوخۆییەکان. ئەم سیاسەتە ڕەنگە ببێتە هۆی کاریگەرییەکی گەورە لەسەر کاروباری هەناردەکردنی چین بۆ ئەمریکا، هەروەها دەبێت کۆمپانیا بازرگانییە دەرەکییەکانی چین بە وریاییەوە بمێننەوە، گرنگی بە داینامیکی بازاڕی ئەمریکا بدەن، و چالاکانە بەدوای بازاڕەکانی دیکەدا بگەڕێن بۆ کەمکردنەوەی مەترسییەکان.

دووەم: سەرۆكایەتییەكی ترەمپ دەتوانێت ببێتە هۆی دابەزینی 87%ی هەناردەكردنی چینی بۆ ئەمریكا. چین و ئەمریکا ئابووریی وابەستە بە یەکترن و هەناردەکردن پایەیەکی گرنگی گەشەی ئابووری چینە. بەڵام ترەمپ بانگەشە بۆ بەرزکردنەوەی بەربەستە بازرگانییەکان و کەمکردنەوەی ڕەوتی بازرگانی دەکات، ئەمەش دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی پشکی هەناردەکردنی چینی نزم لە بازاڕی ئەمریکادا. لە هەمان کاتدا، ڕەنگە هەندێک لە کۆمپانیاکان بەرهەمهێنان و هەلی کار بگەڕێننەوە بۆ ئەمریکا، کە دەبێتە هۆی پێشخستنی گۆڕانکارییەکانی چین لە ئابوورییەکی هەناردەکردنەوە بۆ ئابوورییەکی ناوخۆیی کە ئاراستەی خواست لەسەرە، و ڕووبەڕووی داڕشتنەوەی ئابووری ئاڵۆزتر دەبنەوە.

جگە لەوەش هەڵبژاردنی ترەمپ کاریگەری لەسەر کاروباری گواستنەوەی بارهەڵگرەکانی چین بۆ ئەمریکا دەبێت. قەبارەی ئەو کاڵایانە کە لە نێوان چین و ئەمریکادا دەگوازرێنەوە زۆرە و کاڵای چینی لە بازاڕی ئەمریکادا کێبڕکێیەکی زۆری هەیە. کاتێک ترەمپ باجی بەرز و سیاسەتی پاراستنی بازرگانی جێبەجێ دەکات، هەناردەکردنی چین بە شێوەیەکی بەرچاو کەم دەبێتەوە، کاریگەری لەسەر خزمەتگوزارییەکانی گواستنەوەی بارهەڵگرەکان وەک کۆمپانیاکانی کەشتیوانی هەیە.

لە ڕووی کاریگەری مامناوەند و درێژخایەنەوە، سیاسەتی پاراستنی بازرگانی ترەمپ نەک هەر کاریگەری نەرێنی لەسەر ئابووری جیهانی دەهێنێت، بەڵکو ڕەنگە ببێتە هۆی دابەزینی گەشەی ئابووری جیهانی و هەڵاوسان. وەک گەورەترین ئابووری جیهان، گۆڕانکارییەکانی سیاسەت لە ئەمریکا کاریگەرییان لەسەر زیادەی بازرگانی وڵاتانی دیکە هەیە، بەتایبەتی چین و ئابوورییەکانی دیکە لە ئاسیا. زیادبوونی مەترسییەکانی شەڕی بازرگانی لە نێوان چین و ئەمریکادا دەتوانێت زنجیرە بەرهەمهێنانی جیهانی تێکبدات و کاریگەری لەسەر بازرگانی و بەرهەمهێنانی جیهانی هەبێت.

لە ڕووی سیاسەتی ئابوورییەوە، ترەمپ بانگەشە بۆ کەمکردنەوەی باج و بنیاتنانی ژێرخانی و سیاسەتی دراوی توندتر دەکات. کەمکردنەوەی باجەکانی دەتوانێت گەشەی ئابووری هان بدات، بەڵام رێبازی پارێزگاریخوازی بۆ بازرگانی دەتوانێت سیستەمی بازرگانی جیهانی ناسەقامگیر بکات. پەیوەندی نێوان چین و ئەمریکا یەکێکە لە گرنگترین پەیوەندییە دوولایەنەکانی جیهان. هاوکاری نێوان هەردوو لایەن دەبێتە هۆی ئەنجامی بردنەوە-براوە، لە کاتێکدا ململانێکان دەبێتە هۆی دۆڕان-دۆڕان. پێشنیارەکانی بازرگانی ترەمپ دژی چین، وەک ناوهێنانی دەستکاریکەری دراو و سەپاندنی باجی بەرز لەسەر کاڵای چینی، دەتوانێت فشاری دابەزین بۆ سەر ئابووری چین زیاد بکات.

سەبارەت بە ئەگەری شەڕی بازرگانی تەواو، شەڕی بازرگانی تەواو لە نێوان چین و ئەمریکادا بەدووری نازانرێت کە سەرهەڵبدات، بەڵام مەترسی شەڕی بازرگانی بەشەکی ماوەتەوە. ڕەنگە ترەمپ باج یان سنووردارکردنی دیکە بۆ هەندێک لە کاڵاکانی چین بەرز بکاتەوە، کە کاریگەری لەسەر پیشەسازییەکانی وەک بەرهەمی میکانیکی و کارەبایی دەبێت و فشاری دابەزین بۆ سەر ئابووری چین توندتر دەکات. جگە لەوەش، باجی زیاتر لەسەر بەرهەمە میکانیکی و کارەباییەکانی چینی لەلایەن ئەمریکاوە ڕەنگە فشاری کەمکردنەوەی بەها لەسەر یوان زیاد بکات، چونکە کاریگەری لەسەر هەناردەکردنی چین و وەبەرهێنانی بەرهەمهێنان دەبێت، ئەمەش دەبێتە هۆی زیادبوونی دەرچوونی سەرمایە.

بەگشتی هەڵبژاردنی ترەمپ نادڵنیایی گەیاندۆتە ژینگەی بازرگانی دەرەکی چین و تەحەددیاتی بۆ کارگە بازرگانییە دەرەکییەکانی چین. چین پێویستی بە گرنگیدان بە جێبەجێکردنی سیاسەتەکانی ترەمپ هەیە، ستراتیژی خۆی ڕێکبخات بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ ئەگەری خۆلێدانی بازرگانی، و پێشخستنی گۆڕانکاری و بەرزکردنەوەی پێکهاتە ئابوورییەکەی بۆ خۆگونجاندن لەگەڵ ژینگەی نوێی نێودەوڵەتی.

(ڕای کەسی)