Nukpɔkpɔwo: 0 Agbalẽŋlɔla: Bonnie Ta Ɣeyiɣi: 2024-11-27 Dzɔtsoƒe: Teƒe
Nusiwo le edzi yim fifia le gakpo ƒe pɔmpidɔwɔƒewo kple woƒe xexeame katã ƒe gɔmesesewo .
Ga pɔmpidɔwɔƒea nye xexeame katã ƒe xɔtuɖoɖowo ƒe akpa vevi aɖe ɣesiaɣi, si naa akpa vevi aɖewo ŋusẽ, xɔtutu, kple adzɔnuwo wɔwɔ ƒe dɔwɔƒewo. Esi míeʋu yi ƒe 2024 ƒe afã mamlɛa me la, nɔnɔme ɖedzesi geɖewo le dɔwɔƒe sia ƒe mɔfiamewo trɔm, le nutoa me kple xexeame katã. Mɔ̃ɖaŋununya ƒe ŋgɔyiyi, nusiwo li tegbee ƒe didiwo, kple ganyawo ƒe nɔnɔme siwo le tɔtrɔm ye ʋãa nɔnɔme siawo, siwo ne wotsɔ wo katã ƒo ƒui la, woɖea xexeame ƒe ganyawo kple dɔwɔƒewo ƒe tɔtrɔ siwo keke ta wu fiana.
Ga si mexɔ dzo o ƒe pɔmpiwo, vevietɔ le dɔwɔƒewo abe ami kple gas, atikewo ƒe mɔ̃ɖaŋununya, kple tsi zazã me la, yi edzi le didim be woahiã wo. Alesi wole susu hem yi nusiwo li tegbee kple nusiwo te ŋu nɔa te ɖe xɔxlɔ̃ dzi ŋu le dzidzim ɖe edzi la le nɔnɔme sia hem vɛ. Ga si mexɔ dzo o naa agbenɔƒe didi eye wònɔa anyi didina, si wɔe be wònye nusi woatia na dɔ siwo hiã dɔwɔwɔ ɣeyiɣi didi le nɔnɔme sesẽwo me.
Esia ƒe kpɔɖeŋu ɖekae nye nɔnɔme si le dzidzim ɖe edzi le Titina Ɣedzeƒe, afisi dukɔwo abe Saudi Arabia kple UAE ene le ga geɖe dem ɖe xɔtuɖoɖowo ƒe ŋgɔyiyi me. Nyatakaka siwo woxɔ nyitsɔ laa ɖe alesi amewo le du dzi be woawɔ du siwo me nunya le kple tsizazã deŋgɔwo ƒe ɖoɖowo dzi, siwo katã hiã be woatsɔ gakpo siwo mexɔ dzo o ƒe pɔmpi siwo le nyonyome deŋgɔ la awɔ dɔe.
Ga ƒe pɔmpiwo wɔwɔ ƒe ɖoɖoa le tɔtrɔm kabakaba kple mɔ̃ɖaŋununya deŋgɔwo abe automated welding, induction heating, kple 3D tata ene. Nu yeye siawo le kpekpem ɖe adzɔnuwo wɔlawo ŋu be woate ŋu awɔ pɔmpi siwo me wowɔa nu wòdea pɛpɛpɛ wu eye wowɔa dɔ nyuie wu esime woɖea ga si wozãna ɖe wo ŋu dzi kpɔtɔna.
Le kpɔɖeŋu me, mɔ̃ siwo wɔa pɔmpiwo ƒe dzidzime 6 lia dzi ɖe edzi na be wowɔa ewɔwɔ ƒe duƒuƒu tso meta 6-7 le miniti ɖeka me va ɖo meta 12 le miniti ɖeka me. Esia le vevie ŋutɔ le dɔwɔƒe siwo wobiaa nu geɖe abe ʋuwɔƒewo ene me, afisi duƒuƒu kple alesi wowɔa nu pɛpɛpɛ le vevie le.
Mɔ̃ɖaŋununya ƒe ŋgɔyiyi vevi bubue nye dijitaal ŋkuléleɖenuŋu ƒe ɖoɖo siwo nana dɔwɔƒewo te ŋu léa ŋku ɖe pɔmpiawo ƒe nyonyome ŋu le ɣeyiɣi ŋutɔŋutɔ me, si naa wokpɔa egbɔ be wowɔ ɖeka eye woɖe vodadawo dzi kpɔtɔ.
Global dɔwɔƒewo le nyaƒoɖeamenu si le dzidzim ɖe edzi me be woaɖe woƒe carbon footprint dzi akpɔtɔ, eye gakpo ƒe pɔmpidɔwɔƒea hã mele eme o. Pɔmpiwɔƒe geɖe le nuwɔwɔ ƒe ɖoɖo siwo me womezãa nu damawo le o, abe gakpo siwo wogbugbɔ zãna ene, siwo zãa ŋusẽ si me ŋusẽ mele o zazã ƒe mɔnuwo, kple nu xoxo bubuwo me dzodzro la zãm.
Le kpɔɖeŋu me, le Europa la, alesi wole tutum ɖe carbon ƒe dodo dzi ɖeɖe kpɔtɔ ŋu la na wodo ga geɖe ɖe elektrik-nudzodzoe (EAF) mɔ̃ɖaŋununya me, si nye mɔnu si me kɔ wu le gakpowo wɔwɔ me ne wotsɔe sɔ kple dzodoƒe siwo wotsɔa dzofi wɔe tsã. Dɔwɔƒewo abe ArcelorMittal kple Tata Steel ene wɔ ŋgɔyiyi geɖe le green steel wɔwɔ me, eye woɖo taɖodzinu gãwo be woatsɔ aɖe CO2 ƒe dodo dzi akpɔtɔ va ɖo 30% le ƒe 2030 me.
Gawu la, pɔmpimɔ̃ siwo me gblẽa nu le nutome ŋu o ƒe dzidziɖedzi, siwo wole zazãm le dɔ siwo ŋu wole ŋku lém ɖo le ŋusẽ yeyewo ŋu me la le ŋusẽ dom nɔnɔme sia. Le ŋusẽ yeyewo zazã me, vevietɔ esi haidrodzin zazã le dzidzim ɖe edzi abe mɔ̃memi ene la, pɔmpi siwo nɔa anyi didina, siwo te ŋu nɔa te ɖe xɔxlɔ̃ nu ƒe didi le dzidzim ɖe edzi. Esia nye tɔtrɔ si keke ta wu le xexeame katã ƒe tɔtrɔ yi ŋusẽ yeyewo zazã tsoƒe gbɔ la ƒe dzesi si dze ƒã.
Asitsatsa ŋuti ɖoɖowo kple adzɔxexe ƒe ɖoɖowo yi edzi le ŋusẽ kpɔm ɖe gakpo ƒe pɔmpi ƒe asi dzi, eye dukɔwo abe United States kple China ene ɖo gbeɖiɖi si woatsɔ adzra xexeame katãe. Nyitsɔ laa la, United States ɖe gbeƒã adzɔxexe ƒe ɖoɖo yeye aɖe ɖe gakpo aɖewo ŋu, siwo ƒe taɖodzinue nye be woakpɔ dukɔa me tɔwo ta tso duta hoʋiʋli me. Afɔɖeɖe sia na wotsi dzi ɖe nuzazãwo ƒe asitsatsa ƒe tɔtɔ ŋu, vevietɔ na dukɔ siwo ɖoa ŋu ɖe gakpo siwo wotsɔ tso duta vɛ ŋu.
To vovo na ema la, Asia ƒe asi si China kple India nɔ ŋgɔ na la yi edzi le ewɔwɔ ʋum, eye India le dodom be enye xexeame ƒe gakpowɔƒe gãtɔwo dometɔ ɖeka. India ƒe dzidziɖedzi gã si le xɔtuɖoɖowo me, vevietɔ le ami kple gas ƒe dɔwɔƒewo, le gasɔwo ƒe pɔmpiwo didi dzim ɖe edzi. Dukɔwo dome dɔwɔƒewo le hadomedɔ wɔm kple Indiatɔwo ƒe adzɔnuwo wɔlawo geɖe wu be woakpɔ asi siawo siwo le ŋgɔ yim la gbɔ.
Dɔwɔƒe gãwo, vevietɔ le dukɔ madeŋgɔwo me, le gakpo ƒe pɔmpiwo dim. Belt and Road Initiative (BRI), si China ye xɔ ŋgɔ na la nye esia ƒe kpɔɖeŋu vevitɔ. Abe dɔlar triliɔn geɖe ƒe ɖoɖo sia ƒe akpa aɖe ene la, China le ga dem ɖe pɔmpiwo, tɔdzisasrãwo, kple ketekemɔwo tutu me le Asia, Afrika, kple Europa katã, si na xexeame katã ƒe gasɔwo didi le xexeame katã.
Le Afrika la, dukɔwo abe Nigeria kple Egypt ene le ga dem tsi kple ŋusẽdɔ siwo hiã pɔmpi siwo ŋu ŋusẽ le ŋutɔ la me. Nenema ke Anyiehe Amerika dukɔwo abe Brazil ene le woƒe ŋusẽdɔwo ɖɔm ɖo, si le dzo dam ɖe ga si mexɔ dzo o kple gakpo siwo wotsɔ ga wɔe ƒe pɔmpiwo didi dzi.
Togbɔ be nɔnɔme nyuiwo le edzi yim hã la, gakpowo ƒe pɔmpidɔwɔƒea doa go kuxiwo, vevietɔ le ga si wozãna ɖe nu xoxowo ŋu kple dɔwɔlawo ƒe anyimanɔmanɔ gome. Ga ƒe asixɔxɔ ƒe tɔtrɔ, si gayibɔ kple dzoka xɔxɔwo ƒe asixɔxɔ ƒe tɔtrɔ ʋãna la nye kuxi na adzɔnuwo wɔlawo ɣesiaɣi. Tsɔ kpe ɖe eŋu la, dɔnyala bibiwo kple mɔ̃ɖaŋudɔwɔlawo ƒe anyimanɔmanɔ le xexeame katã le hehem ɖe megbe le ɣeyiɣi siwo woɖo ɖi na dɔ aɖewo wɔwɔ me.
Nu ɖeka si ɖe dzesi nyitsɔ laa tso ŋusẽdɔwɔƒe, afisi ami kple gas dɔwɔƒewo kpɔ gayibɔ ƒe pɔmpiwo ƒe didi gadze egɔme le na ƒuta kple ƒutadɔwo wɔwɔ. Le September 2024 me la, Shell kple BP ɖe gbeƒã ƒuta tomekukudɔ yeyewo le Dzieheƒua me, siwo wole mɔ kpɔm be woazã gakpo ƒe pɔmpi tɔn miliɔn geɖe le ƒe siwo gbɔna me. Esia sɔ kple gadede ŋusẽ ƒe dɔwɔƒewo ƒe dzidziɖedzi kple alesi wòhiã be woawɔ pɔmpi siwo nɔa anyi didina, siwo wɔa dɔ nyuie.
Gawu la, nyatakaka yeye siwo tso Xexeame ƒe Gaŋutihabɔbɔ gbɔ ɖee fia be wole mɔ kpɔm be xexeame katã ƒe gakpowo wɔwɔ adzi ɖe edzi 2% le ƒe 2024 me, si fia be ŋusẽ nyui aɖe le dɔwɔƒea ŋu. Dzidziɖedzi sia ƒe akpa gãtɔ tso asi siwo le ŋgɔ yim ƒe didi gbɔ, eye Asia kple Titina Ɣedzeƒe ye xɔ ŋgɔ le ga si wotsɔ ɖe wo ŋu me.
Gamɔ̃dɔwɔƒea le tɔtrɔm kabakaba, eye ŋgɔyiyi siwo wowɔ le mɔ̃ɖaŋununya, agbagbadzedze be woanɔ anyi ɖaa, kple xexeame katã ƒe xɔtuɖoɖowo ƒe tutuɖo mee ʋãnɛ. Esi dukɔwo dome asitsatsa ŋuti ɖoɖowo kple xexeame ƒe ganyawo ƒe tɔtrɔ yi edzi le ŋusẽ kpɔm ɖe asitsatsa dzi la, adzɔnuwo wɔlawo le tɔtrɔm be woawɔ ɖe xexe si me kadodo le eye wòanɔ anyi ɖaa si le dzidzim ɖe edzi ƒe didiwo dzi. Eɖanye to mɔ̃ɖaŋununya me nu yeyewo dodo ɖe ŋgɔ, aɖaŋuɖoɖo ƒe hadomeɖoɖowo, alo tɔtrɔ ɖe nutome ƒe dzidzenu yeyewo ŋu me o, gakpo ƒe pɔmpidɔwɔƒea le klalo be yeakpɔtɔ anye akpa vevi aɖe le xexeame ƒe ganyawo me le ƒe siwo gbɔna me.
Emenyawo le ƒuƒlu!