दृश्य: 0 लेखक: साइट सम्पादक समय प्रकाशन समय: 2022-03-31 मूल: क्षेत्र
वेल्डिंग एवं सम्पूर्ण शीतलन के समाप्त होने के बाद जो आन्तरिक तनाव वेल्डिंग अवशिष्ट तनाव कहा जाता है। वेल्डिंग अवशिष्ट तनावों के रूप में वर्गीकृत किया जाता है:
(1) तापीयतनाव: वेल्डिंग विषमतापन एवं शीतलन की प्रक्रिया है। वेल्डमेण्ट्-अन्तर्गत-तनावः मुख्यतया विषम-तापन-तापमान-अन्तर-कारणात् भवति, यत् ताप-तनावः इति उच्यते, यत् तापमान-तनाव इति अपि ज्ञायते
(2) संयम तनाव: मुख्यतः संरचना द्वारा या बाह्य संयम द्वारा उत्पन्न तनाव निरोध तनाव कहते हैं।
(3) चरण परिवर्तन तनाव: वेल्डेड संयुक्त क्षेत्र में विषम सूक्ष्म संरचना परिवर्तन के कारण मुख्य रूप से उत्पन्न तनाव चरण परिवर्तन तनाव कहा जाता है, जो सूक्ष्म संरचना तनाव के रूप में भी जाना जाता है।
(4) हाइड्रोजन-प्रेरित सान्द्रतना तनाव: सूक्ष्म-दोष-दोषों पर विसरित हाइड्रोजन के सञ्चय के कारण मुख्यतः उत्पन्न तनाव जलवायु-प्रेरित तनाव कहा जाता है।.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .
एतेषु चतुर्षु अवशिष्टेषु तनावेषु ताप-तनावः प्रधानः अस्ति । अतः तनाव के कारणों के अनुसार, यह दो श्रेणी में विभाजित किया जा सकता है: तापीय तनाव (तापमान तनाव) और चरण परिवर्तन तनाव (tissue तनाव)।
इदं एकदिशत-तनाव, द्विविध-तनाव-त्रि-तनाव-तनावयोः मध्ये विभक्तुं शक्यते ।
(1) एकदिशीय तनाव: वेल्डमेण्ट में एक दिश में विद्यमान तनाव एकदिशात्मक तनाव कहते हैं, जो रेखा तनाव के रूप में भी जानते हैं। यथा, वेल्डेड-पत्राणां बट् वेल्ड्स् तथा वेल्ड्मेण्ट्-पृष्ठे पृष्ठभागे पृष्ठभागे पृष्ठे पृष्ठे पृष्ठे पृष्ठे पृष्ठे पातयन् उत्पद्यमानः तनावः ।
(2) द्विदिशा तनाव: वेल्डेण्ट के विमान में परस्पर लम्बित दिशाओं पर कार्य करने वाली तनाव द्विदिशा तनाव कहा जाता है, जो विमान तनाव के रूप में भी जानते हैं। प्रायः १५-२०मि.मी.-मोटापेन सह मध्यम-भार-प्लेटयोः वेल्डेड्-संरचनासु इदं भवति ।
(3) त्रिपक्षीय तनाव: वेल्डमेण्ट में एक दूसरे दिशाओं में तीन दिशा में कार्य करने वाला तनाव तीन पक्षीय तनाव कहा जाता है, जो आयतन तनाव के रूप में भी जाना जाता है।.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . यथा, वेल्डेड स्थूलप्लेटस्य बट् वेल्ड् इत्यस्य चौराहस्य तनावः वेल्ड्स् च परस्परं लम्बितत्रिदिशासु वेल्ड्स् ।
धातुस्य आयतनविस्तारः संकोचनं च यदा तापितं शीतलं च भवति तदा त्रयः दिक्षु भवति, अतः सख्ततया वदन्तः, वेल्डमेण्ट्-मध्ये उत्पन्नः अवशिष्टः तनावः सर्वदा त्रिपक्षीयः तनावः भवति परन्तु यदा एकस्मिन् वा द्वयोः दिशयोः तनावमूल्यं अत्यल्पं भवति तथा च उपेक्षितुं शक्यते, तदा तत् द्विदिशा-तनाव-अथवा एक-दिशात्मक-तनाव-रूपेण गणयितुं शक्यते, उपर्युक्तः च वेल्डिंग-अवशेष-तनावस्य प्रकारस्य प्रकरणः भवति ।.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .
वेल्डेड्-पाइप्स्-उत्पादन-प्रक्रियायां पट्टिका-इस्पातस्य निष्कासनं, कुञ्चनं, निर्माणं, वेल्डेड् च करणीयम् । तस्मिन् काले अवश्यमेव तनावः भविष्यति। उत्तमप्रदर्शनयुक्तानि औद्योगिकवेल्डेडपाइप्स् प्राप्तुं एते तनावाः अवश्यमेव निराकरणीयाः । तस्मिन् एव काले दीर्घकालीनव्ययदाबस्य गणनां कृत्वा कुशलं ऊर्जा-बचतमार्गं च अन्वेष्टुम् आवश्यकम् अस्ति । हङ्गाओ टेक् (सेको मशीनरी) . एकल-नल-ऊर्जा-बचत उज्ज्वल-एनीलिंग-प्रेरक-यन्त्र-यन्त्रं न केवलं वेल्डेड्-नलिकानां निर्माण-प्रक्रियायाः समये उत्पन्नं तनावं दूरीकर्तुं शक्नोति, अपितु ऊर्जा-बचनस्य पर्यावरण-संरक्षणस्य च लक्षणं अपि अस्ति ।.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . समानोत्पादानाम् तुलने ऊर्जायाः प्रभावी उपयोगः २०%-३०% अधिकः भवति । शीतलीकरणजलसञ्चारप्रणाली जलसम्पदां पुनःप्रयोगं साक्षात्कृतुं शक्नोति तथा च दीर्घकालीनव्ययस्य प्रभावीरूपेण नियन्त्रणं कर्तुं शक्नोति ।