Hangao Tech (Seko Machinery), erimu obumanyirivu bw’emyaka 20 mu kukulaakulanya n’okufulumya Stainless Steel Industrial Welded Pipe Production Line Equipment , ejja kukutwala okutegeera embeera ez’enjawulo ez’ekitundu ekikosebwa ebbugumu mu kiseera ky’okuweta n’okukosa omutindo gwa weld.
Ekitundu ekikoseddwa ebbugumu (HAZ) eky’okuweta kya njawulo ku weld. Emisono gya welding giyinza okutereezebwa, okuddamu okusaasaanyizibwa n’enkola entuufu ey’okuweta okuyita mu butonde bw’eddagala ly’ekyuma ekisookerwako okusobola okukakasa ebyetaago by’omulimu. Naye tekisoboka kutereeza nkola ya kitundu ekikosebwa ebbugumu okuyita mu butonde bw’eddagala. Kizibu ky’okugabanya ebitundu ebitali bimu ekibaawo wansi w’ekikolwa ky’okutambula kw’ebbugumu. Ku bizimbe ebiweereddwa mu bulambalamba, ensonga ennya ez’okukutuka, okukakanyala, okukaluba, n’okugonza ekitundu ekikoseddwa ebbugumu zisinga kulowoozebwako, awamu n’ebintu ebijjuvu eby’ebyuma, eby’obugagga eby’obukoowu, n’okuziyiza okukulukuta. Kino kisaana okusalibwawo okusinziira ku byetaago ebitongole eby’enkozesa y’ekizimbe ekiweereddwa.
1. Okukakanyaza okuweta mu kitundu ekikoseddwa ebbugumu .
Obukaluba bw’ekitundu ekikosebwa ebbugumu okusinga kisinziira ku butonde bw’eddagala n’embeera y’okunyogoza kw’ekintu ekisookerwako okuweta. Ekikulu kwe kulaga eby’obugagga by’ensengekera y’ebyuma eby’ebyuma eby’enjawulo. Ekigezo ky’obukaluba kisinga kuba kyangu. N’olwekyo, obukaluba obusinga obunene Hmax y’ekitundu ekikozesebwa ennyo ekikosebwa ebbugumu (ebiseera ebisinga mu kitundu ky’okuyunga) ekozesebwa okusalawo omulimu gw’ekitundu ekikosebwa ebbugumu. Kiyinza okukozesebwa okulagula mu ngeri etali ya butereevu obugumu, obutafaanagana n’obugumu bw’enjatika mu kitundu ekikosebwa ebbugumu. Mu myaka egiyise, HMAX ya Haz ebadde etwalibwa ng’akabonero akakulu mu kwekenneenya weldability. Kyetaaga okulagibwa nti ne mu kibiina kye kimu, waliwo obukaluba obw’enjawulo. Kino kikwatagana nnyo n’obungi bwa kaboni mu kyuma ekisookerwako, obutonde bw’omubiri (alloy composition) n’embeera y’okunyogoza. N’olwekyo, kirungi okukozesa ekyuma ekikolebwa kkampuni eyeesigika era eya bulijjo okusobola okuweta okukakasa nti omutindo gutebenkedde.
2. Okuzimba ekitundu ekikosebwa ebbugumu mu kuweta .
Okuzimba ekitundu ekikoseddwa ebbugumu mu kuweta kitera okufuuka ekikulu ekivaako enjatika n’okugwa kw’ennyondo eziweta. Okusinziira ku biwandiiko n’amawulire ag’okufulumya ebiriwo kati, ffoomu z’okuzimbulukuka mulimu okukuŋŋaanyizibwa kwa kirisitaalo okunene, okunyeenyezebwa kw’enkuba, okukaddiwa kw’ebbugumu okunyigirizibwa, okukuŋŋaanyizibwa kwa haidrojeni, okuyungibwa kw’enkyukakyuka y’ensengekera, n’okuzimbulukuka kwa graphite.
1) Okuzimba kwa kirisitaalo okukaluba. Olw’enkola y’okutambula kw’ebbugumu, okukaluba kw’empeke kubaawo okumpi ne layini y’okuyunga n’ekitundu ekibuguma ennyo eky’ekiyungo ekiweereddwa. Empeke ennene zijja kukosa nnyo obuzibu bw’ekyuma ekikulu (base metal structure). Okutwalira awamu, n’obunene bw’empeke gye bukoma okuba obunene, ebbugumu ly’enkyukakyuka erya brittle gye likoma okuba ery’amaanyi.
2) Okutonnya n’okukutuka. Mu kiseera ky’okukaddiwa oba okukkakkanya, carbides, nitrides, intermetallic compounds n’ebintu ebirala eby’omu makkati metastable bijja kutonnya mu supersaturated solid solution. Emitendera gino emipya egyatonnya gyongera amaanyi, obugumu n’obugumu bw’ebyuma oba aloy. Ekintu kino kiyitibwa embrittlement y’enkuba.
3) Okuzimba ebitundu by’omubiri (tissue embrittlement). Okuzimba okuva ku ndabika ya brittle ne hard structure mu welding haz kiyitibwa structure embrittlement. Ku kyuma ekikozesebwa ennyo ekirimu kaboni omutono (low-carbon low-alloy high-strength steels), ensengekera y’okuzimba (structure embrittlement) ya welded haz esinga kuva ku MA component, upper bainite, ne coarse widmanstatten structure. Naye ku byuma ebirina kaboni omungi (okutwalira awamu ≥0.2%), okuyungibwa kw’ensengekera kusinga kuva ku martensite erimu kaboni omungi.
4) Okukaddiwa okukaddiwa okw’ebbugumu kwa Haz. Enzimba ya welding yetaaga okukolebwa mu nkola y’okukola, gamba ng’ebintu, okusala, okukola ennyonta, okusala ggaasi, okuweta n’okulongoosa ebbugumu eddala. Ekika ky’ekitundu n’okukyukakyuka kw’obuveera obuva ku kulongoosebwa kuno birina kinene kye bikola ku kuzimba Haz eya welded. Okuzimba okuva mu mitendera gino egy’okulongoosa kiyitibwa okukaddiwa kw’ebbugumu okulumwa. Okukaddiwa okukaddiwa Okuzimba kuyinza okwawulwamu okukaddiwa okw’ekika kya static okukaddiwa n’okukaddiwa okw’amaanyi okukyukakyuka. Okutwalira awamu, 'bbululu brittleness' eri mu kifaananyi ky’okukaddiwa okw’amaanyi okw’amaanyi.
3. Okukakanyaza okuweta ebbugumu erikoseddwa Zooni .
Welding Haz mubiri ogutali gwa kimu mu nsengeka n’okukola. Ekitundu ky’okuyunga (fusion zone) n’ekitundu ekirimu empeke enzirugavu (coarse-grained zone) naddala bitera okuluka era nga bya kitundu ekinafu eky’ekiwanga kyonna ekiweereddwa welded. N’olwekyo, kyetaagisa okulongoosa obugumu bwa haz eya welded. Okusinziira ku kunoonyereza, enkola zino ebbiri zino wammanga zisobola okukozesebwa okukakanyaza Haz.
1) Okufuga ekibiina. Ekyuma ekikola aloy omutono kisaana okufuga ebirimu kaboni, bwe kityo enkola y’ekintu ekikola aloyizi (alloying element system) nkola ya kunyweza ey’ebitundutundu bya kaboni omutono eby’ebintu ebingi ebikola aloy. N’ekyavaamu, wansi w’embeera y’okunyogoza ey’okuweta, Haz egabanyizibwa n’obutundutundu obunyweza okusaasaana, ne martensite eya kaboni omutono, bainite eya wansi ne acicular ferrite bikolebwa mu nsengekera yaayo nga bikaluba bulungi. Ekirala, okwawula ensalo z’empeke kulina okufugibwa nga bwe kisoboka.
2) Okukakanyaza obujjanjabi. Ebizimbe ebimu ebikulu bitera okukozesa okulongoosa ebbugumu oluvannyuma lw’okukola okusobola okulongoosa omulimu gw’ekiwanga. Naye, ebizimbe ebimu ebinene era ebizibu byettanira enkola y’ebbugumu ey’omu kitundu, ekisinga okukaluba mu kulongoosa okwennyini. N’olwekyo, okulonda okutuufu okw’ebbugumu eriyingira mu welding, okukola enkola ya welding ensaamusaamu, n’okutereeza ebbugumu ery’okusooka n’ebbugumu oluvannyuma lw’ebbugumu bikolebwa bulungi okulongoosa obugumu bw’okuweta.
Okugatta ku ekyo, waliwo engeri endala ez’okulongoosaamu obugumu bwa Haz. Okugeza, ekyuma ekirina empeke ennungi kikola enkola efugibwa okwongera okulongoosa empeke za ferrite, era nga kino nakyo kijja kulongoosa obugumu bw’ekintu. Kino kisinziira ku elementi erimu mu kyuma ekisookerwako era kikwatagana ne tekinologiya w’okusaanuusa.
Eky’okuna, okugonza ekitundu ekikoseddwa ebbugumu mu welding .
Ku byuma oba aloyizi ezinywezebwa n’okukaluba okukola oba okulongoosebwa mu bbugumu nga tonnaba kuweta, diguli ez’enjawulo ez’amaanyi ga vekita okutwalira awamu zijja kubaawo mu kitundu ekikoseddwa ebbugumu mu welding. Ebisinga okumanyibwa bye byuma eby’amaanyi amangi ebibadde bikyusibwakyusibwa n’ebirungo ebinyweza enkuba n’okunyweza okusaasaana, n’amaanyi g’okugonza oba aga vekita agakolebwa mu kitundu ekikoseddwa ebbugumu oluvannyuma lw’okuweta. Bwe kiweta ekyuma ekizikidde n’ekifumbiddwa, ddiguli y’okugonza eya Haz ekwatagana n’embeera y’okulongoosa ebbugumu ey’ekintu ekikulu nga tebannaba kukola welding. Ebbugumu ly’okubumbulukuka gye likoma okukendeera mu kulongoosa n’okufumbisa nga tonnaba kuweta ekyuma ekikulu, diguli y’okunyweza, okugonza oluvannyuma lw’okuweweeta gye kukoma okuba okw’amaanyi. Omuwendo omunene ogw’ebikwata ku kunoonyereza okw’omugaso biraga nti enkola ez’enjawulo ez’okuweta n’amaanyi ga waya za welding ez’enjawulo bwe zikozesebwa, ekifo ekisinga okweyoleka eky’okugonza mu Haz ye bbugumu wakati wa A1-A3.
